Wielu rodziców dzieci z dysleksją zastanawia się, dlaczego ich dziecko – choć inteligentne, ciekawe świata i często bardzo zmotywowane – napotyka tak duże trudności w nauce języka obcego. Mimo regularnej nauki i wsparcia w domu, słówka szybko umykają z głowy, zasady gramatyczne się mieszają, a pisownia sprawia ogromny problem – zwłaszcza w językach takich jak angielski czy niemiecki.
To doświadczenie nie jest odosobnione. W poradni „Trampolina” często spotykamy się z rodzicami, którzy z troską pytają:
„Dlaczego moje dziecko nie radzi sobie z angielskim, skoro w innych przedmiotach daje sobie świetnie radę?”
Odpowiedź tkwi w charakterystycznych cechach dysleksji i sposobie, w jaki wpływa ona na przetwarzanie językowe.
Dysleksja – co warto wiedzieć?
Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w nauce czytania i pisania, które mają podłoże neurorozwojowe. Nie wynikają one z braku motywacji, niedostatecznego kontaktu z językiem czy obniżonej inteligencji. Dzieci z dysleksją funkcjonują prawidłowo intelektualnie, ale mają trudności w takich obszarach jak:
-
przetwarzanie fonologiczne (czyli operowanie dźwiękami języka),
-
pamięć słuchowa bezpośrednia,
-
pamięć sekwencyjna,
-
automatyzacja czynności językowych.
Wszystkie te obszary odgrywają kluczową rolę w nauce języka obcego – i właśnie dlatego u dzieci z dysleksją mogą pojawić się szczególne trudności.
Gdzie pojawiają się trudności?
Pamięć słuchowa bezpośrednia
To zdolność do krótkotrwałego zapamiętywania informacji usłyszanych – np. powtórzenia kilku słów, zdań lub ciągu cyfr. U dzieci z dysleksją ta forma pamięci często bywa osłabiona, co przekłada się na:
-
trudności z zapamiętywaniem nowych słówek i ich poprawnej wymowy,
-
szybkie „wypadanie” informacji z pamięci po usłyszeniu (np. instrukcji nauczyciela czy fragmentu nagrania),
-
problemy z powtarzaniem za nauczycielem, szczególnie dłuższych wypowiedzi.
Dziecko może słuchać uważnie, ale nie jest w stanie utrzymać materiału w pamięci wystarczająco długo, by go przetworzyć i zapamiętać.
Zaburzona świadomość fonologiczna
To trudność w rozróżnianiu, analizowaniu i łączeniu dźwięków w wyrazy. W językach obcych, gdzie związki między dźwiękiem a zapisem bywają nieregularne (np. w języku angielskim), dzieci z dysleksją mogą mieć duży problem z:
-
odczytywaniem i zapisywaniem słów,
-
rozumieniem słów ze słuchu,
-
odróżnianiem podobnych brzmień (np. bit vs. beat).
Pamięć sekwencyjna
To zdolność zapamiętywania kolejności elementów – np. liter w wyrazie, słów w zdaniu, zasad gramatycznych. U dzieci z dysleksją objawia się to m.in. poprzez:
-
trudności z opanowaniem kolejnych czasów i ich struktur (np. tworzenie zdań w Present Simple czy Past Simple),
-
mylenie kolejności liter w słowach obcych (np. because zapisywane jako becuase),
-
problemy z alfabetem w języku obcym, odmianą czasowników czy nauką liczebników.
Zaburzona automatyzacja
U większości uczniów regularne ćwiczenia prowadzą do stopniowego automatyzowania czynności – rozpoznawania słów, odmiany, pisowni. U dzieci z dysleksją ten proces przebiega wolniej i z trudnościami. Skutki to m.in.:
-
większe zmęczenie przy nauce języka,
-
trudność w płynnym wypowiadaniu się lub pisaniu,
-
konieczność ciągłego „zastanawiania się” nad podstawowymi elementami języka.
Czy dziecko z dysleksją może nauczyć się języka obcego?
Zdecydowanie tak – ale potrzebuje innego podejścia, więcej czasu i narzędzi, które będą dostosowane do jego indywidualnych potrzeb. Nauczanie dzieci z trudnościami wymaga zrozumienia specyfiki ich uczenia się i świadomego wspierania mocnych stron.
Jak wspierać dziecko z dysleksją?
Stosuj metody multisensoryczne
Uczenie się przez wzrok, słuch, dotyk i ruch zwiększa szansę na skuteczne zapamiętanie. Przykłady:
-
kolorowe fiszki ze słówkami,
-
pisanie palcem po piasku lub powietrzu,
-
kojarzenie słów z obrazkami i ruchem.
Nauka przez rytm i muzykę
Rymowanki, piosenki, rytmiczne powtarzanie struktur językowych ułatwiają zapamiętywanie i angażują pamięć słuchową.
Uporządkowana i prosta struktura
Dzieci z dysleksją lepiej uczą się, gdy materiał jest podzielony na małe, logiczne porcje. Pomaga również:
-
zapis instrukcji na tablicy,
-
powtarzanie i utrwalanie zasad gramatycznych w różnych kontekstach.
Technologia jako wsparcie
Aplikacje edukacyjne (np. Quizlet, Memrise, Duolingo) pozwalają powtarzać materiał w sposób dostosowany do tempa dziecka. Pomocne są też audiobooki, nagrania, tłumacze wizualne.
Wsparcie emocjonalne i motywacyjne
Dzieci z dysleksją często czują się zniechęcone, gdy nie widzą szybkich efektów. Warto wzmacniać je za każdy postęp, podkreślać ich mocne strony i budować w nich przekonanie:
„Uczę się inaczej, ale też potrafię.”
Podsumowanie
Dysleksja wpływa na wiele obszarów związanych z nauką języków obcych – od pamięci słuchowej, przez świadomość fonologiczną, po automatyzację pisania i mówienia. Dzieci z tą trudnością nie są gorsze – po prostu uczą się inaczej. Dobrze dobrane metody, cierpliwość i indywidualne podejście mogą sprawić, że nauka języka obcego stanie się dla dziecka nie powodem do stresu, ale przestrzenią do rozwoju.
